Hayata 37. Hafta ve öncesinde gözlerini açmaya karar veren, bakıma çok daha fazla ihtiyacı olan bebeklere prematüre bebek denir. Dört gözle ve heyecanla beklediğimiz minik prematüre bebeklerimizin çok daha fazla bakıma ihtiyaçları vardır. Prematüre bebeklerimiz öncelikle yeni doğan ünitesine alınır kontrollü bir şekilde solunum ve beslenmeleri sağlanır.
Prematüre annesi olmak demek güçlü, dayanıklı ve sabırlı olmak demektir. Stres ,üzüntü, yorgunluk ve uykusuzluk sütünüzün en büyük düşmanıdır. Bu süreçte size iyi gelen şeylere yönelmek ve sizin ve bebeğinizin sağlığı için çok önemlidir. Eve geçtiğinizde ise aynı şekilde sizin huzurunuz çok önemli bu süreçte eşinizden ve aile yakınlarınızdan yardım istemekten çekinmeyin.
prematüre bebek
Prematüre bebekleri gebelik yaşına göre:
1.Grup ileri derecede (24-31 hafta.)
2.Grup orta derecede (32-35 hafta.)
3.Grup sınırda (36-37 hafta.) göre sınıflandırılabilir.
Prematüre bebekler normal doğan bebeklere göre daha çabuk yorulurlar, memeye yerleştirmeleri zordur. Anne sütüyle beslenmeleri için oluşmasını beklediğimiz emme-yutma refleksi 33-34 hafta arası gelişmektedir. Bu süreçte sinir sistemleri gelişmediği için ilk doğduklarında paranteral beslenmeye ihtiyaç duyarlar. 1500kg üzeri doğan bebekler doğumu takip eden birkaç saat içerisinde ağızdan beslenmeye başlayabilirler. İlk 4-7 gün arasında ağırlıklarının %10-15 kadarını kaybederler. Prematüre bebeklerin enerji ve protein gereksinimleri normal doğan bebeklerden daha fazladır. Beslenmelerinde önemli olan bebeğin genetik büyümesini gerçekleştirebilmesi ve aynı gebelik haftasındaki fetüsün anne karnında olduğu dönem boyunca ihtiyacı olan besin ögelerin karşılanmasıdır. Bu bebeklerde doğum sonrası normal büyüme aynı gebelik yaşındaki sağlıklı bir fetüsün büyüme hızına benzer olmalıdır.
Anne sütü onlar için adeta mucizevi bir besindir. Prematüre bebek sahibi annelerin süt miktarı 37-169 ml/gün ,beşinci günden itibaren ikinci-üçüncü haftaya kadar 50-550 ml/gün’e (yarım çaybardağı-2,5 su bardağı) kadar çıkabilir. Anne sütüyle beslenme sayesinde gastirik boşalma hızlanır, bağırsak motilitesi düzenlenir ve böylece daha sık dışkılama sağlanır. Anne sütü alan preterm bebekler oral beslenmeye daha çabuk geçmektedir. Ayrıca ishal ve üst solunum yolu enfeksiyonu daha az görülmektedir. Bu bebekler daha hızlı büyürler, çünkü anne sütünün içeriği bebeklerin ihtiyaçlarına göre değişkenlik gösterir. Olgun anne sütünde ortalama 1.6g/kg/gün preterm anne sütü ortalama 3.5g/kg/gün protein içermektedir. Anne sütünün yağ içeriği ise annenin beslenmesinden etkilenmektedir. Annenin diyetinde Omega 3 yağ asitlerinin arttırılması ve trasyağların diyetten çıkartılması oldukça önem arz etmektedir. Yağda eriyen A,D,K vitaminleri ve C vitaminin miktarı da diyetten etkilenmektedir. Eğer bebeğin emme refleksleri gelişmemiş ise mutlaka anne sütü sağılmalıdır. Saklama koşulları anne sütünün içeriğinin korunması açısından oldukça önemlidir. Anne sütü oda ısısında 3 saat, buz dolabında 3 gün, derin dondurucuda 3 ay kalabilir. Depolamada kullanılan malzemeler cam ve polipropilenden üretilmiş olmalıdır.
Prematürlerde laktaz aktivitesi zamanında doğanlara oranla daha azdır. Bu nedenle bu bebeklerde ilk günlerde laktoz sindirimi yeterli olmayabilir.
Anne sütünü artıran en güzel şey anne -çocuğun kanguru bakımı yapmasıdır. Bu bakım türünde çocuk annenin göğüsüne yatırılır. Arada ki duygusal bağ arttırılması sağlanır. Bu temas hem annenin sütünün artmasını hem de bebeğin ruh halini olumlu yönde etkiler
İleri derece prematürelerde paranteral beslenme + anne sütü kombinasyonu yapılabilmektedir. 34. Haftadan sonra anne sütü zenginleştirici (eoprotin) ile besin değeri arttırılmış anne sütü veya preterm formüla mamalar ile devam edebilir. 1250 gram altındaki bebeklerin 2 saatte bir, 1250 gramın üzerindeki bebeklerin ise 3 saatte bir beslenmeleri önerilmektedir. Anne sütü 8-12 kez sağılmalıdır. Elle sağma, pompa ile sağarkan memeye masaj yaparken uyarma sağılan miktarı artıran uygulamalardır. Taburcu olduktan sonra yeterli beslenmenin en iyi göstergesi, büyümenin izlenmesidir. İlk üç ay 25-30 gram/gün ağırlık alımı, boyda haftada 0,7-1 cm. uzama yeterli beslenme göstergesidir. Sonrasında 3-12 ay arasında kilo alımı günde 15-20 gram, boy uzaması haftada 0,4-0,6 cm olmalıdır. Ağırlık kazanımı konusunda mutlaka doktorunuzdan veya diyetisyeninizden gerekli eğitimleri alıp bilgilenmelisiniz. Mutlaka hedeflenen ağırlık kazanımı takip edilmeli. Ebeveynler ağırlığı haftalık olarak takip etmeli ve aldığı besin günlüğü tutmalıdır.
Prematüre bebeklerde kabızlık sık görülen bir durumdur. Bunun nedeni olarak:
-Henüz olgunlaşmamış Gastro İntstinal Sistem
-ilaçlar
-yetersiz sıvı alımı
-yoğun kalori alımı
-uygun olmayan formül mamalar
-Demir takviyeleri
-Anne sütünden formül mamaya geçiş
-Nörolojik gelişmeler örnek verilebilir.
Kabızlık durumunda anne sütü maksimum düzeyde verilmeli. Sıcak bir duş, bisiklet hareketleri ve bebek masajı bebeğin rahatlamasında yardımcı olacaktır.
Prematüre bebek mamaları
Prematüre bebeklerin mamalarında ki protein inek sütünden elde edilen whey proteindir. Erken beslenmeye başlaması laktaz enzimini arttırabilir ancak bazı durumlarda laktoz intöleransı görülüp mamaya tepki gösterebilir. Bu mamalarda diğer mamalara göre vitamin ve mineral içerikleri yüksektir. Ancak prematüre bebeklerin ihtiyaçları düzeltilmiş yaşları terme ulaştığında bile zamanında doğan bebeklerle karşılaştırıldığında fazladır. Bu nedenle anne sütü prematüre bebeklerin ihtiyacını karşılamada yetersiz kalır.
Anne sütü daha çok sistein ve taurin, uzun zincirli doymamış yağ asitleri içerir; yağ absorbsiyonu daha iyidir ve eser elementlerin biyoyararlanımı daha yüksektir. Anne sütünün üstün besleyici nitelikleri yanında bebeği enfeksiyonlardan koruyucu etkileri de vardır. Anne sütü ile beslenen prematürelerde nekrotizan enterokolitin görülme yüzdesi daha azdır; sindirim süresi daha kısadır ve formula mamalara göre daha iyi tolere edilir. Anne sütünün tüm bu avantajlarına rağmen, yalnızca anne sütüyle beslenen prematüre bebeklerin büyümeleri formula mama kullananlara göre daha geri olup anne sütünde protein, sodyum, kalsiyum ve fosfor miktarları daha azdır. Bu nedenle anne sütüne protein, enerji ve mineral eklenerek zenginleştirilmesi besleyici özelliklerini de arttırıcaktır.
1-http://neonatology.org.tr/wp-content/uploads/2016/12/premature_rehber_2018.pdf
2-https://www.journalagent.com/scie/pdfs/KEAH_11_3_941_945.pdf
3-http://public.health.oregon.gov/HealthyPeopleFamilies/WIC/Pages/index.aspx
4-Kültürsay N. Preterm mamalar, hangisini ne zaman ? X. Ulusal Neonatoloji Kongresi (26-30 Mart 2000) Kongre Kitabý s.67-75.
5-Kültürsay N. Prematüre bebek beslenmesi. Ege Pediatri Bülteni 1999;6:63-73.
6-Am J Clin Nutr 2013; 98: 556 www.neonatology.org.tr
7-Prematüre Mamaları Kaynakçalar:
8-Morley R, Cole TJ, Lucas PJ, Bamford MF, Crowle P, Dossetor JFB. Mothers choice to provide brest milk and developmental outcome. Arch Dis Child 1988;63:1382- 85.
9-Lucas A, Morley R, Cole TJ, Lister G, Leeson Payne C. Breast milk and subsequent intelligence quotient in children born preterm. Lancet 1992;39:261-4.
10-Lucas A, Cole TJ. Breast milk and neonatal necrotising enterocolitis. Lancet 1990;336:1519-23.
11- Ewer AK, Durbin GM, Morgan MEI, Booth IW. Gastric emptying in preterm infants. Arch Dis Cild 1994;71:F24-7.
12-Lucas A,Morley R,Cole TJ et al. Breast milk and subsequent intelligence quotient in children born preterm. Lancet 1992;339:261-4
Anne sütünü arttıran besinler hakkındaki yazımızı da okuyabilirsiniz.
