Detoks nedir sorusunun cevabını açıklamadan önce neden detoks yapmak gerekir kısaca bundan bahsedelim dilerseniz. Günümüzde artan sağlık sorunları ve metabolik sendromlar sonucu bireyler beslenme alışkanlıklarını tekrar gözden geçirmeye başlamış, yeni diyet yöntemlerine yönelmiş ve sağlıklı beslenmeye ilişkin popüler akımlara ilgi duymaya başlamıştır.
Detoksifikasyon kelimesinden gelen ve birçok kişinin merak ettiği ve detoks nedir sorusuna cevap aradığı ‘detoks’ diyetleri artık her zamankinden daha popüler bir hal almıştır ve çoğu bireyin tam olarak işlevini bilmediği ancak medet umduğu bir beslenme mekanizmasına dönüşmüştür. Bu diyet tipinin kanı temizleyip ve zararlı toksinleri vücut metabolizmasından uzaklaştırdığı iddia ediliyor olmakla beraber halk arasında, detoks diyetleri hakkında gerçekliğinin hiçbir bilimsel dayanağı mevcut olmayan efsaneler de oldukça yaygın olarak dolaşmaktadır.
Detoks diyetleri, genellikle vücudunuzdaki toksinleri atmak için tasarlanmış kısa süreli diyet müdahaleleridir. Tipik bir detoks diyeti, belirli bir süre daha düşük enerji içerikli beslenmeyi veya oruç tutmayı ardından ise katı ve antioksidan içeriği yüksek meyve sebze suyu tüketimini öngörmektedir. Buna ek olarak detoks diyetleri ayrıca şifalı bitkiler, çaylar, besin takviyelerini ve bağırsak temizliği yapılmasını da işleyiş olarak bünyesinde bulundurmaktadır.
Detoks diyetlerinin;
- Belirli dönemlerde tutulan oruç tutarak iç organları dinlendirmeyi ve daha sonrasında daha aktif çalışmaya teşvik ettiklerini,
- Toksinlerden kurtulmak için doğal bir detoksifikasyon mekanizması olan karaciğeri uyardığı,
- Dışkı, idrar ve ter yoluyla toksin eliminasyonunu artırdığını,
- Dolaşım ve sindirim sistemini iyileştirdiği yönünde kanıtlanmış klinik çalışma sonuçları mevcuttur.
Güvenilir kaynaklara göre bu diyetlerin obezite, sindirim sorunları, otoimmün hastalıklar, iltihaplanma, alerji, şişkinlik ve kronik yorgunluk gibi çeşitli sağlık sorunlarına yardımcı olduğu da iddia edilmektedir. Ancak bununla birlikte, detoks diyetleri üzerine insan araştırmaları yeterli değildir ve elde olan verilerde bazı kusurlar mevcut bulunmaktadır.
Detoks diyetlerini yapmanın, tam açlık oruçlarından daha farklı bir uygulama sistemi vardır. Çoğu detoks diyeti;
- 1 ile 3 gün arasında düşük enerjili beslenmeyi veya oruç tutmayı,
- Taze meyve ve sebze suları, su ve çay içmeyi,
- Tuzlu su veya limonlu su gibi yalnızca belirli sıvıları içmeyi,
- Ağır metaller, kirleticiler ve alerjenler açısından yüksek yiyecekleri ortadan kaldırmayı,
- Supplement veya şifalı bitki takviyesi kullanımını,
- Tüm alerjenik gıdalardan uzak durmayı,
- Bağırsak temizliğini,
- Düzenli ve düşük tempoda fiziksel aktivite yapmayı,
- Alkol, kahve, sigara ve rafine şekeri tamamen tüketimini ortadan kaldırmayı içermektedir.

detoks nedir
Ancak bütün detoks diyetleri yoğunluk ve süre bakımından ve en önemlisi de uygulayabilecek bireyler bakımından farklıdır. Tüm bu kriterlerin uygunluğuna bir beslenme uzmanı tarafından karar verilmelidir.
Günümüzde erişimi kolay olan çoğu detoks diyeti hakkında bilgi kirliliği yaygındır ve bu detoks diyetlerinin çıkarmayı amaçladıkları belirli toksin maddeler tanımlı olmamakla beraber işledikleri mekanizmaları da belirsizdir. Aslına bakıldığından kanıtlanmış olan detoks diyetlerinin da vücuttan hangi toksinleri attığına dair çok az yüksek kanıt düzeyine ulaşılmış bilimsel kanıt bulunmaktadır.
Bedenimiz kendini karaciğer, dışkı, idrar ve ter yoluyla en iyi olarak tanımlanan detoks diyetlerinden bile daha temizleyebilmekte ve zehirli maddelerin vücuttan atımını sağlamaktadır. Uzmanlar ‘sadece doğru planlanmış olan detoks listeleri bu işleyişin hızlanmasını ve daha çok aktive olmasına yardımcı olmaktadır’ tanımlamasını detoks kavramının en gerçekçi karşılığı olarak görmektedir.
Detoks nedir sorusunun bu kadar sıklıkla sorulması ve bunun sonucu olarak detoks diyetlerinin son dönemde bu kadar popüler hale gelmesinin kilo denetimini kolaylaştırıyor olmasının yanında; Bazı bireylerin detoks diyetleri sırasında ve sonrasında daha odaklanmış ve enerjik hissettiklerini, Daha önce eksik olan vitamin ve minerallerin fark edilmesini ve tamamlanmasına teşvik oldukları bildirilmiştir. Ancak detoks diyetlerinin bu pozitif dönüşlerini aksine pek fazla insan detoks döneminde çok çeşitli hormonal ve fizyolojik rahatsızlıklar hissettiğini bildirmiştir.
Detoks Nedir? Detoks diyetlerinin ağırlık kaybına potansiyel etkisi;
Detoks diyetlerinin kilo vermeyi nasıl etkilediğini araştıran çok az sayıda bilimsel çalışma bulunması ile birlikte kalori açığını hızlı yoldan sağladığı için hızlı kilo vermeye teşvik ettiği ve metabolizmayı şaşırtarak bazal metabolizma hızını ateşlediği düşünülmektedir.
Ancak bazı insanların detoks diyeti esnasından hızlı bir şekilde çok kilo verebilirken, bu etki yağdan ziyade sıvı ve karbonhidrat depolarının kaybından kaynaklanıyor olduğu ve bu kaybedilen kilonun arınmadan yani detokstan çıktıktan sonra hızla geri kazanıldığı saptanmış gözlemlerdendir.
Detoks diyetleri kısa süreli kilo vermeye yardımcı olabilir, ancak daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Detoks diyetleri enerji ve besin alımını ciddi şekilde sınırlayarak sağlığınız için çeşitli riskler oluşturabilmektedir. Bazı insan grupları asla detoks diyeti yapmamalıdır. Özellikle çocuklar, büyüme dönemindeki ergenler, orta yaşın üstündeki bireyler, hamileler veya hamilelik riski olanlar, emzirenler, laktasyon dönemindeki kadınlar, kronik herhangi bir hastalığa sahip olan bireyler, glisemik parametrelerinde sorun olanlar ve herhangi bir yeme bozukluğuna sahip kişiler kesinlikle detoks diyetlerine başvurmamalıdırlar.
Dilerseniz ketojenik diyet nedir isimli yazımıza da bakabilirsiniz.